Laos’un Gizemli Küpleri ( Antik Kavanozlar ), Laos’un yayla vadilerinde ve Xiangkhoang Platosu’nuna yayılmış binlerce taş küpten oluşmuştur. Megalit bir yapıdır. Bu vadide antik kavanozlar tek ya da kümeler halinde bulunmaktadır.

Laos’un Gizemli Küpleri İlk Araştırma

Küpler Vadisi’nde ilk araştırmayı 1930 yılında Fransız araştırmacı Madeleine Colani tarafından yapılmış. Antik kavanozların tarih öncesi gömme uygulamaları ile ilişkili olduğu sonucuna vardı.

Devam eden yıllarda Laoslu ve Japon arkeologlar tarafından yapılan kazılarda, kavanozların etrafında insan kalıntıları, mezar eşyaları ve seramikler bulundu.

Güneydoğu Asya’da bulunan Küpler Vadisi (Antik Kavanozlar’ın bulunduğu alan) MÖ 500 ila MS 800 olarak tarihlenmiştir.

Laos’un Xiangkhoang Eyaletinde 90’dan fazla bölgede Antik Kavanozlar’ın bulunduğu tespit edilmiştir. Her bölgede 1-400 arası kavanozun bulunduğu biliniyor.

Bu kavanozların yüksekliği ve çapı 1 metre ile 3 metre arasında değişmektedir. Kavanozların hepsi taşlara şekil verilerek yapılmış.

Kavanozların ağırlıkları 14 tona kadar çıkmakta.

Kavanozların üst kısmında kavanoz çapından biraz daha büyük silindirik şekilde bir nevi kapak vardır.

Kavanozların dışlarında oyulmuş kabartmalar vardır. Bu kabartmaların Huashan Guangxi’deki (Hua Dağı Kaya Boyamaları) bulunan kayalardaki çizimler arasında benzerlik vardır. Hua Dağı Kaya Boyamalarına başka bir yazıda değineceğim.

Laos’un Gizemli Küpleri ilk yayın

Yazının başında 1930’larda Fransız arkeolog Madeleine Colani’ni Küpler vadisinde yaptığı kazıdan bahsetmiştim. Coloni toprağa gömülü 12 Antik Kavanoz’u topraktan çıkarmış. 1935’te buradaki kazılar sırasındaki bulgularla iki ciltlik bir yayın yapmıştır.

1994 yılına kadar bölgede bir çalışma yapılmadı. Bu yılda Kagoshima Üniversitesi’nden Profesör Eiji Nitta ve Laoslu arkeolog Thongsa Sayavongkhamdy Bölge 1’de araştırma yaptı ve haritalandırdı.

1994-1996 yılları arasında Sayavongkhamdy,  Avustralya Ulusal Üniversitesi tarafından desteklenen araştırmalar ve kazılar gerçekleştirdi.

Sayavongkhamdy ve Peter Bellwood antik (taş) kavanozları, merkezi kişinin birincil veya ikincil mezarı olduğunu, aile üyelerinin ikincil mezarlarıyla çevrili olacağı şeklinde yorumladılar.

2004-2005 yıllarında UNESCO arkeologu Julie Van Den Bergh tarafından denetlenen bomba temizleme operasyonları sırasında toplanan arkeolojik veriler, yine 2007 yılında da benzer arkeolojik sonuçlar verdi. 

Önceki çalışma yapanlar gibi Van Den Bergh, kavanozların ve çevresindeki mezarların aynı zamanda yapıldığı sonucuna vardı.

Antik Kavanozların yapılma efsanesi

Bunların nasıl ve niçin yapıldığına dair bir efsane var.

• Bölgede yaşayan khun Cheung adında bir kralın dev bir ırkı yönettiği söyleniyor. Kral uzun ve zorlu bir savaş kazanmıştır. Zaferini kutlamak için yaptıkları büyük miktarda lau hai (lau ‘alkol’, hai ‘kavanoz’) içisini saklamak için yapıldığıdır.

Küpler Vadisi ne zaman UNESCO Dünya Mirası listesine girmiştir ?

6 Temmuz 2019’da Küpler Vadisi, UNESCO Dünya Mirası Listesien alınmıştır.

Bitirirken Laos’un Küpler Vadisi’nin (Plain of Jars) bulunduğu bölge Mayıs 1964 ve 1969 yazında ABD Hava Kuvvetleri tarafından bombalandı.

Antik kavanozlardan bazıları hasar gördü, bazıları yok oldu. Bölgedeki bazı kavanozlarda bu hasarların izleri halen görülebilir.

Mines Advisory Group ve UNESCO işbirliği ile Yeni Zellanda (NZAID) tarafından finanse edilen bir proje ile Temmuz 2004 ile Temmuz 2005 yılları arasında en çok ziyaret edilen 3 bölgedeki patlamamış bombalar temizlendi.

İkinci bir temizlik 2007 yılında yine NZAID’in finanse etmesiyle 4 bölge daha bombalardan temizlendi.

Laos’un Gizemli Küpleri , Antik Kavanozları, burada bitiriyorum. Umarım beğenmişsinizdir.

Efes Antik Kentinin 2000 yıl önceki çizimlerinin günümüzdeki hali ile karşılaştırmaları görünümüne aşağıdaki yazıdan ulaşabilirsiniz.

Kaynaklar 1 2 3 4