Patara Antik Kenti’ne su getiren Delikkemer tarihi su yolunun hikayesinden ve genel özelliklerinden bahsedeceğim.
Delikkemer Su Kemeri
Roma Dönemi su mühendislik anıtlarından biri olan Delikkemer, Patara Antik Kenti’ne yaklaşık 20-22 kilometre kuzeydoğusunda İslamlar Mahallesi yakınlarından çıkan suyu antik kente götürüyordu.
Delikkemer Nerede
Ova Mahallesi’nden Kalkan’a doğru giderken Fırnaz Koyu’na gidilen yol üzerindedir.
Delikkemer’e Nasıl Gidilir
Ova’dan Kalkan’a doğru giderken Total Benzin İstasyonunu yaklaşık 600-700 metre geçtikten sonra sağ tarafa saparak (fırnaz koyu yolu) yoldan yaklaşık 1.5-2 kilometre gittikten sonra su yolunun kalıntılarını göreceksiniz. Yol kenarına aracınızı park ettikten sonra 400-500 metre yürüdükten sonra karşınızda Delikkemer.
Delikkemer su kemeri hakkında öğrendiğim tüm bilgileri aşağıdaki videoda bahsettim. Güzel ve detaylı bir video olduğunu düşünüyorum. İyi seyirler.
Delikkemer Tarihi
Likya bölgesinin en önemli su yapısı Delikkemer’in üzerinde bulunan 2 yazıta göre tarihinin Roma İmparatorluğunun başlarına uzandığı anlaşılıyor. Yazıtlara göre Delikkemer’in inşaat çalışmaları İmparator Claudius’un Likya Eyaleti Valisi Vilius Flaccus döneminde (MS 48-50) başlamış, ancak inşaatı tamamlayanın ondan sonraki vali olan Eprius Marcellus (MS 50-55) olduğunu öğreniyoruz.
Yazıtlardan Delikkemer ve bu su sisteminin bir depremden sonra zarar gördüğünü (muhtemelen ms68 depremi) anlaşıyor. Bu kez İmparator Vespasian’ın döneminde Likya valisi olan Sextus Marcius Priscus tarafından büyük bir onarımdan geçtiği de anlaşılıyor.
Bu onarım sırasında Patara Antik Kenti 4 ay süreyle susuz kalmış. Ve bir kez daha böyle bir su sıkıntının yaşanmaması amacıyla Delikkemer’in yanına,
“iç çapı bir el genişliğinde olan pişmiş toprak borulardan üç sıra halinde bir yedek su hattı döşendiği” de, yine yazıtın içeriğinde anlaşılıyor.
Yapılan araştırmalarda Delikkemer ve Patara su yolunun kalıntılarının bulunduğu konumda bulunan kalıntılara göre bölgenin daha eski dönemlerde de suya ihtiyaç duyduğu anlaşılıyor.
Delikkemer ile Su Nasıl Taşınmış
Su mühendisliği bakımında çok önemli yere sahip olan Delikkemer ters sifon yöntemi kullanılarak suyun taşınması sağlanmıştır.
Delikkemer Ters Sifon Nedir
bir kaptaki suyu başka bir kaba iletmek için U şeklinde bir boru kullanırız. Borunun bir ucu boş kaba diğer ucu da su dolu kapa konur. Eğer boru yeterince ince değilse su olmayan kaptaki ucu emilerek, borunun içindeki hava boşaltılarak suyun akıtılır.
Delikkemer’in üzerine dizilmiş olan delikli iri taşlar bu borunun yaptığı işi yapıyor. Delikkemer ise bu iri taşları taşımak için yapılmıştır. Bu tanıma göre Delikkemer’in 2 başında da kap yerine geçecek birer su haznesinin bulunması gerekiyor. Kemerin her iki ucunda bazı kalıntılar gözlemleniyor ama araştırmacıların örnekte bahsedilen kaplarının yerine geçip geçmeyeyine tam bir karaları yoktur.
Delikkemer’de Kullanılan Kübik Taşlar
Birbirine geçen, dişili ve erkekli olarak tasarlanan taşla birbirine geçerek su yolu yapılmıştır. Her hangi bir taşta meydana gelebilecek hasar da bir birine geçen taşların kolayca değişmesi sağlıyor.
Su borusunu birleştiren kübik taş borular yaklaşık 90×90 cm ölçülerinde.
Bu kübik taşların her biri ortalarının delindiğini görüyoruz. Bu silindirik deliğin çapı içten 30-45 cm arasında değişebiliyor.
Kübik taşlar su köprüsünün üzerine dizilerek farklı bir su aktarma sistemi oluşturuyor. Bu su borusundan yaklaşık olarak saniyede 100-150 litre su geçebileceği tahmin ediliyor.
Kübik borular, birbirlerine geçip iyi tutunmaları için delikleri dişili erkekli olarak yontulmuştur. Tonlarca ağırlığındaki taş boruları kaldırmak oldukça zor olduğundan su borusunu tasarlayan mühendisler ilginç bir sürgü sistemi tasarlamışlar.
Taşın özellikle dişi bölümünü, erkek taşın 5 santimetrelik çıkıntısının onun içine girmesini kolaylaştırmak için dışına kadar 5 cm derinliğinde bir sürgü gibi oymuş durumda. Buna göre taş borunun dişisinin sürgülü yanı üste gelecek şekilde kemere konduğunda bir sonraki taşın erkek bölümü üstten bu sürgülü kısma yerleştirilip aşağıya kaydırılıyor ve taşlar birbirlerine yerleşmiş oluyor.
Kemer üzerindeki taş dizilişinde tahribat olması durumunda kolayca değişmesi için bu tasarım yapılmıştır. Kemerin su sızdırmasını engellemek için ise kübik borular birbirine sarımsı bir harç ile bağlanmıştır. Su borusunun havalandırmasını sağlamak amacıyla bazı kübik boruların üzerinde havalandırma delikleri var. Bu delikler belli bir düzen olmasa da 7-12 kübik arayla bulunmaktadır
Su kemerin altında Delikkemer Köprüsü ile yükselti farkı indirilmiştir. Geri kalan yükselti ise basınca dayanıklı delik taşlar yardımıyla kapatılarak su taşınması sağlanmıştır.
Patara antik kentinin girişinde bulunan Mettius Modestius Takı. Delikkemer’den geçen suyu Patara Antik Kenti’nin girişinde yer alan takın özelikleri şöyledir. 3 gözlü, 4 ayak üzerinde duran 19 metre uzunluğa ve 10 metre yüksekliğe sahiptir. Modestius Anıtı su yolunun son halkası olmasıyla Anadolu’da ve Dünya’da tektir
Delikkemer’in Yapılış Hikayesi
Ben burada bahsediğim suyun geldi İslamlar Mahlesi‘nde yaşıyorum. Bizim köyde DelikKemer hakkında bir hikaye söylüyorlar. Bu hikayeyi sizinle paylaşmak istiyorum. Ne kadar doğrudur bir fikrim yok.
Zamanından Patara Antik Kenti‘nde su yokmuş. Suyu farklı yerlerden taşıyarak getiriyorlarmış. Antik kentte güzeller güzeli bir kız varmış . Bu kız ile evlenmek isteyen 2 delikanlı varmış. Kızın babası da kim Patara Antik Kenti’ne su getirecek bir su yolu yaparsa kızımı ona vereceğim demiş.
Delikanlılardan biri Çayköy olarak bilenen yerden su getirmek için su yolu çalışmalarına başlamış. Diğer delikanlıysa İslamlar olarak bilinen yerden su getirmek üzere su yolu çalışmalarına başlamış.
İslamlar Köyü’nden su getimeye çalışan delikanlı su yoluyla suyu Patara Antik Kenti’ne getirmiş. Sonrasında güzeller güzeli kız ile evlenmişler.
Kaynaklar
Hazırladığım diğer yazılara göz atabilirsiniz.
“Delikkemer Tarihi Su Yolunun Hikayesi” için 2 yorum
Yorumlar kapalı.